حقایقی درباره گودال ماریانا؛ عمیق‌ ترین نقطه شناخته‌ شده در کره زمین

شاید افراد زیادی عمیق ترین نقطه زمین را گودال چلنجر می دانند، اما در واقع این گودال، در گودالی بزرگ تر به نام گودال ماریانا قرار دارد. عجایب ناشناخته جهان و اعماق دریا کم نیست و گودال ماریانا هم یکی از این عجایب است. در ادامه حقایق جالبی را در مورد گودال ماریانا، عمیق ترین نقطه کشف شده روی زمین بخوانید.

سفری رازآلود به عمیق ترین نقطه کره زمین

گودال ماریانا شکافی در غرب اقیانوس آرام است که وسعت آن به 2540 کیلومتر می‌رسد. این منطقه همچنین خانه گودال دیگری به نام گودال چلنجر است که عمق آن به حدود 11 هزار متر می‌رسد. این عمق حدوداً سه‌ برابر بیشتر از عمقی است که لاشه کشتی تایتانیک در اقیانوس اطلس در آن قرار دارد.

• کارگردان فیلم تایتانیک از گودال ماریانا دیدن کرده است

انسان‌های کمی در دنیا وجود دارند که به گودال چلنجر رفته باشند. اولین‌بار در سال 1960 بود که نوعی از زیردریایی‌ها به نام بثی‌سکف به این گودال رفت. مسافران این زیردریایی، «ژاک پیکارد» و «دان والش» بودند و اعلام کردند که در طول این سفر از دیدن موجودات زنده در نقاطی از دریا که تصور می‌شد امکان بقا در آن‌ها وجود ندارد، بهت‌زده شده‌اند.

دکتر «جین فلدمن»، اقیانوس‌نگار بازنشسته ناسا که بیش از 30 سال در این سازمان فعالیت کرده است، می‌گوید: «همان موقع تمام پیش‌فرض‌های ما درباره اقیانوس کنار گذاشته شد.». «جیمر کامرون»، کارگردان فیلم‌هایی مثل تایتانیک و آواتار، یکی از کسانی بود که در سال 2012 به عمق 10,908 متری اقیانوس رفت و رکوردشکن شد. زیردریایی مورد استفاده در این مأموریت با همکاری خود کامرون طراحی شده بود.

• یک کیسه پلاستیکی در این گودال پیدا شده است

یکی از دیگر افرادی که به گودال چلنجر رفته، «ویکتور وسکوو» (Victor Vescovo) نام دارد. این سرمایه‌گذار تگزاسی در سال 2019 به عمق 10,927 متری اقیانوس آرام رفت و رکوردی جهانی را به نام خود ثبت کند. وسکوو اطلاعات ناراحت‌ کننده‌ای را از اثر انسان بر طبیعت به نمایش گذاشت. او گفت که یک کیسه پلاستیکی و چند کاغذ شکلات را در کف گودال ماریانا، یعنی در یکی از دورترین نقاط کره زمین، مشاهده کرده است.

از آن زمان تاکنون چند کاوشگر دیگر هم به گودال چلنجر رفته‌اند، اما این سفر اصلاً متداول نیست و عملیاتی فوق‌العاده خطرناک محسوب می‌شود؛ چون به‌ازای هر 10 متر حرکت در عمق اقیانوس، فشار وارد بر اشیا به‌اندازه 1 اتمسفر افزایش می‌یابد. هر 1 اتمسفر نیز معادل 10,332 کیلوگرم بر مترمربع است. بنابراین در عمق 11 هزار متری گودال چلنجر، فشار محیط به 11,365 تن بر مترمربع می‌رسد.

• گودال چلنجر در قلمرو هادس، خدای اساطیری جهان زیرین قرار دارد

همانند اتمسفر زمین، بخش‌های مختلف اقیانوس هم می‌تواند با لایه‌های مختلفی تعریف شود. بالاترین لایه ناحیه برلجه یا ناحیه آفتاب نام دارد و عمق آن به 200 متر زیر سطح دریا می‌رسد. لایه بعدی ناحیه میان‌لجه یا ناحیه گرگ‌ومیش است که تا عمق 1000 متری ادامه می‌یابد.

لایه بعدی با نام ناحیه ژرف‌لجه یا ناحیه نیمه‌شب شناخته می‌شود و بعد ما را به ناحیه مغاک می‌رساند که از 4 تا 6 هزار متری ادامه دارد. در این ناحیه گونه‌های اندکی از موجودات می‌توانند زنده بمانند و آب‌ها تماماً فاقد نور هستند و دما به نزدیکی نقطه انجماد می‌رسد. ولی هنوز به گودال چلنجر نرسیده‌ایم؛ این گودال در ناحیه فراژرف یا ناحیه هادل قرار دارد که نام خود را از هادس، خدای جهان زیرین، در اساطیر یونانی می‌گیرد که بر مردگان حکم‌فرمایی می‌کند.

• گودال چلنجر میزبان موجودات یکتای دریایی و گل‌فشان‌هاست

ناحیه هادل یکی از نقاط زمین است که کمترین کاوش در آن انجام شده. دانشمندان تا مدت‌ها تصور می‌کردند که با توجه به فشار فوق‌العاده زیاد و عدم وجود نور، هیچ موجودی نمی‌تواند در این ناحیه زنده بماند.

اما کاوش‌ها این عقیده را تغییر دادند. در سال 2005، ارگانیزم‌های تک‌سلولی ریزی موسوم به روزن‌داران (که نوعی پلانکتون هستند) در گودال چلنجر دیده شدند. اکتشافات در این گودال به ما نشان داد که رُخنمون‌های صخره‌ای رنگی و خیارهای دریایی متورم هم در این ناحیه وجود دارند.

گل‌فشان‌های اعماق اقیانوس و مجراهای گرمایی در گودال ماریانا هم میزبان گونه‌های عجیبی از حیات هستند. با وجود نسبت اسیدیته و دمای بالای آبی که از مجراهای گرمایی در گل‌فشان‌ها خارج می‌شود، موجوداتی خارق‌العاده و میکروارگانیزم‌هایی وجود دارند که می‌توانند در این شرایط زنده بمانند. این موجودات در نبود نور خورشید، از آب‌های پراملاحی استفاده می‌کنند که از مجراهای گرمایی خارج می‌شوند. این مواد پشتیبان حیات از واکنش‌های شیمیایی میان آب دریا و ماگمایی به‌وجود می‌آیند که از کف اقیانوس خارج می‌شوند.

• گودال ماریانا به‌عنوان یک بنای ملی آمریکایی مشخص شده است

بنای ملی دریایی گودال ماریانا در سال 2009 به‌عنوان بخشی از پروژه حفاظت از ارگانیزم‌های نادر در اعماق دریا توسط دولت آمریکا در نظر گرفته شد. ازجمله چیزهایی که در این پروژه حائز اهمیت دانسته شده‌اند، می‌توان به حفظ میگوها و خرچنگ‌های اعماق دریا و در نقاط کم‌عمق‌تر، به صخره‌های مرجانی اشاره کرد.

اداره ملی اقیانوسی و جوی آمریکا می‌گوید در اعماق دریا گونه‌های جانوری متنوعی وجود دارند که لایق حفاظت‌شدن هستند. کل وسعت این بنای ملی به 246,059 کیلومترمربع می‌رسد.

• نمی‌دانیم که عمق گودال چلنجر چقدر است

کف اقیانوس همچنان یکی از اسرارآمیزترین نقاط جهان ماست. فلدمن می‌گوید درواقع اطلاعات ما از ماه و مریخ بیشتر از سیاره خودمان است. اگرچه بشر مدت‌هاست که اقیانوس‌ها را کاوش می‌کند، اما تا سال 2022 تنها 20 درصد از سطح اقیانوس‌ها نقشه‌برداری شده بودند.

بااین‌حال، با توجه به توجه زیادی که نسبت به گودال ماریانا وجود دارد، محققان اخیراً تصاویر باکیفیتی را از آن منتشر کرده‌اند. البته هنوز به کاوش‌های بیشتری در این زمینه نیاز داریم. با توجه به عمق بسیار زیاد این ناحیه، محققان فعلاً بر استفاده از ابزارهای مبتنی بر امواج صوتی تمرکز دارند تا تصویر کاملی از زیر اقیانوس دریافت کنند. با پیشرفت ابزارها و فناوری‌های جدید، آخرین تخمین‌ها که در سال 2021 به‌روز شده‌اند، حاکی از آن هستند که عمق این گودال به حدود 10,935 متر می‌رسد.