جشن باستانی چله تابستون | بلندترین روز سال 1403 چه روزیه؟

تمامی جشن هایی که ایرانیان در ایران باستان برگزار می کردند فلسفه ای داشته و ریشه در تاریخ دارند. تمام این رویدادها از سنت ها و تاریخ این مرز و بوم سرچشمه می گیرند. این مراسم نشان می دهد ایرانیان باستان همواره از هر فرصتی استفاده می کردند تا رویدادهای اطراف خود را گرامی داشته و برای آن شکرگذار باشند. 

به بهانه دهم مرداد در این مطلب به معرفی روز چله یا بلندترین روز سال می پردازیم که ایرانیان باستان آن را جشن گرفته و به آن جشن تموز یا جشن روز چله می گفتند.

جشن چله تابستان یا جشن تموز

در زمان‌های قدیم تقسیم‌بندی فصل‌های سال در ایران به این صورت بود که چهل روز ابتدایی فصل به نام چله بزرگ و بیست روز بعدی به نام چله کوچک شناخته می‌شد. جشن چله تابستان مربوط به چهل روز ابتدایی فصل تابستان بود که از طولانی‌ترین روز سال شروع و تا ۱۰ مرداد طول می‌کشید. اول تیر یا ۳۱ خرداد که به عنوان طولانی‌ترین روز سال شناخته می‌شد و خورشید در این روز بیشترین حضور را در آسمان داشت. ۱۰ مرداد هم روزی بود که خورشید به اوج خود در آسمان می‌رسید و در این روز جشن تموز برپا می‌شد.

البته در برخی منابع به این موضوع اشاره کرده‌اند که در زمان‌های قدیم روزهای بعد از نوروز به دو چهل تقسیم می‌شدند. چهل روز اول که چهل روز معتدل نام داشت و چهل روز بعد که داغ‌ترین روزهای سال محسوب می‌شد و به نام چله تموز شهرت داشت.

چرا در ایران باستان روز ۷ مرداد را جشن می گرفتند؟ | معرفی جشن مردادگان                    

تموز به چه معنی است؟

هنوز کسی به درستی نمی‌داند معنی دقیق تموز چیست و نخستین بار چه زمانی از این کلمه استفاده شده است؛ اما آن‌طور که فرهنگ معین و دهخدا گفته‌اند تموز گرمای سخت معنی می‌دهد و به ماه چهارم سال (زمان بودن خورشید در برج سرطان-تیرماه) اشاره دارد.

داستان‌ها و افسانه‌های بسیاری پیرامون تموز وجود دارد؛ مثلا از آن به عنوان خدای مرگ و زندگی، خدای خورشید، خدای کشاورزی و حاصل‌خیزی یاد می‌کنند اما هنوز به طور دقیق نمی‌دانند تموز کدام یکی از اینهاست. قدیمی‌ترین متنی هم که نامی از تموز در آن آورده شده، حماسه مشهور گیلگمش است.

تفاوت بین چله بزرگ و چله کوچک

در قدیم باتوجه‌به این که ابزارهای دقیق سنجش زمان را نداشتند. با همان ابزارهای ساده ابتدایی خود طولانی‌ترین روز سال را تعیین می‌کردند. در آن زمان فصل‌ها را به‌گونه‌ای  تقسیم‌بندی می‌کردند که چهل روز ابتدایی فصل را چله بزرگ و بیست روز بعدی را چله کوچک می‌نامیدند.

بر اساس تقویم سنتی ایران  چهار چله در طول سال تعیین می‌کردند. به این صورت که از اول تیرماه تا دهم مردادماه را چله تموز و از ۱۰ مرداد تا آخر مرداد یعنی این ۲۰ روز را چله کوچک و از اول دی تا دهم بهمن را چله کلو از دهم بهمن تا آخر بهمن را چله خرد نام‌گذاری کرده‌اند.

زمانی که کشاورزان می‌توانستند هزینه‌های زندگی خود را تأمین کنند و مالیات و خراجشان را پرداخت کنند، فصل برداشت محصول بوده است ازاین‌رو این زمان را سال نو می‌دانستند.